Weekend Reads - 14 Jun 2025
Tầm quan trọng của việc áp dụng phương pháp khoa học vào đầu tư bằng cách xây dựng giả thuyết có thể phản bác được (falsifiable hypothesis) cho mỗi quyết định đầu tư, thay vì chỉ chăm chăm tìm kiếm bằng chứng xác nhận luận điểm cá nhân. Việc xác định trước các tiêu chí cụ thể sẽ khiến nhà đầu tư thay đổi quan điểm giúp tránh được thiên vị xác nhận, tăng tính khách quan và nâng cao kỷ luật giao dịch. Cách tiếp cận này giúp nhà đầu tư nhận diện sai lầm sớm, rút ngắn vòng lặp phản hồi và cải thiện kết quả đầu tư một cách bền vững.
Sự tăng trưởng kinh tế dựa trên mở rộng dân số đã kết thúc, kéo theo đó là những thay đổi căn bản trong cách đầu tư, vận hành doanh nghiệp và phân phối tài sản toàn cầu. Sự sụt giảm mạnh mẽ của tỷ lệ sinh, dân số già hóa nhanh chóng và cấu trúc dân số thay đổi đã tạo ra một kỷ nguyên kinh tế "tổng bằng 0" – nơi mỗi lợi ích người này mang lại là tổn thất của người khác, thay thế hoàn toàn bối cảnh tăng trưởng "bánh lớn ai cũng được phần". Kết quả là các chiến lược đầu tư thụ động, các ngành dựa vào nhu cầu dân số ngày càng bị đe dọa, trong khi các lĩnh vực liên quan đến người cao tuổi, đổi mới công nghệ, tự động hóa và chăm sóc sức khỏe nổi lên như điểm sáng mới của tương lai.
Warren Buffett từng khẳng định nếu sở hữu dưới một triệu đô la, ông có thể đạt được lợi nhuận 50% mỗi năm bằng cách tận dụng trí tuệ, đam mê và khai thác các cơ hội chưa bị ai phát hiện trên thị trường nhỏ. Bài viết nhấn mạnh tầm quan trọng của tình yêu với quá trình đầu tư, sự kiên trì khám phá các cổ phiếu vốn hóa nhỏ và việc linh hoạt trong chiến lược lựa chọn giữa cổ phiếu giá trị “kiểu Graham” và doanh nghiệp tuyệt vời với mức giá hợp lý. Để đạt được kết quả vượt trội, nhà đầu tư cần đọc nhiều, tìm kiếm kỹ lưỡng mọi cơ hội, và luôn sẵn sàng học hỏi, không giới hạn bản thân vào một khuôn mẫu đầu tư cố định nào.
Trong bối cảnh thập kỷ tới đầy biến động với sự bất ổn của thị trường chứng khoán Mỹ, lạm phát liên tục, thâm hụt ngân sách và sự suy yếu của tiền pháp định, bài viết nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nhìn nhận tài sản không chỉ qua giá trị danh nghĩa bằng USD mà còn phải so sánh với chuẩn giá như vàng để đánh giá sức mua thực tế. Ngoài ra, sự thay đổi trong cấu trúc kinh tế toàn cầu và chu kỳ chính sách tiền tệ đòi hỏi nhà đầu tư phải thận trọng, chuyển sang chọn lọc cổ phiếu dựa trên yếu tố căn bản thay vì đầu tư thụ động, đồng thời đặt ra nhiều dấu hỏi về vai trò cũng như giá trị thực của Bitcoin như một tài sản phòng hộ hay đầu cơ. Cuối cùng, vàng, cổ phiếu chất lượng cao và một số lĩnh vực tài sản vật chất vẫn là “trụ cột phòng thủ” nhưng yêu cầu nhà đầu tư phải hiểu rõ bản chất và rủi ro của từng kênh.
Những doanh nghiệp tuyệt vời chưa chắc đã là khoản đầu tư tốt nếu mua với giá quá cao. Ngoài tăng trưởng, nhà đầu tư cần lưu ý đến biến động định giá và lợi suất cổ đông (cổ tức, mua lại cổ phiếu). Việc trả giá quá cao có thể làm sụt giảm lợi nhuận về sau, ngay cả khi doanh nghiệp vẫn tăng trưởng tốt. Tăng trưởng cũng rất mong manh, và ngay cả công ty tốt nhất cũng không thể duy trì tốc độ cao mãi mãi. Do đó, cách phòng thủ tốt nhất là mua cổ phiếu ở mức giá hợp lý với kỳ vọng vừa phải, thay vì trả bất cứ giá nào cho một doanh nghiệp chất lượng.
Cuộc trò chuyện xoay quanh tác động của AI đến xã hội, đặc biệt là sự thay đổi trong cách AI thâu tóm sự chú ý của con người, các vấn đề đạo đức phát sinh khi AI tối ưu cho sự tương tác thay vì sự thật, cũng như sự cạnh tranh giữa các quốc gia và doanh nghiệp trong việc phát triển các mô hình AI tiên tiến. Các diễn giả nhấn mạnh về sự chuyển biến mạnh mẽ của các mô hình AI mới như GPT-4/o3 và DeepSeek, ảnh hưởng tiềm tàng đối với thói quen cá nhân và xã hội khi AI ngày càng trở nên cá nhân hóa, đồng thời bàn về những thử thách trong kiểm soát hành vi của mô hình, động lực kinh doanh phía sau, và các lời khuyên nghề nghiệp thực tiễn trong kỷ nguyên AI. Họ cũng nêu bật sự cần thiết xây dựng danh tiếng và ảnh hưởng thông qua các hoạt động công khai, đồng thời dự báo về tương lai đầy biến động của AI cho cá nhân và doanh nghiệp toàn cầu.
Năm 1916, Gulf Oil dưới sự dẫn dắt của Andrew Mellon đã trả cổ tức lên tới 500% giá trị cổ phiếu – một quyết định hiếm có, xuất phát từ lợi nhuận đột biến do Thế chiến I và nhu cầu cấp thiết giải ngân trước khi thuế thu nhập cá nhân mới có hiệu lực. Bài viết phân tích sâu về bản chất chi phí của vốn cổ phần, cho rằng việc trả cổ tức kém hiệu quả so với mua lại cổ phiếu, đồng thời chỉ ra những bất hợp lý trong cách tính và trình bày vốn cổ phần và mua lại cổ phiếu theo chuẩn mực kế toán hiện hành. Quan điểm chủ đạo là: vốn cổ phần là nguồn vốn đắt đỏ nên cần được quản lý thận trọng, ưu tiên tối ưu cấu trúc vốn giữa nợ và cổ phần nhằm đem lại lợi ích dài hạn cho cổ đông.
Một nghiên cứu gần đây cho thấy sự gia tăng nhanh chóng lượng dữ liệu và công nghệ phân tích khiến lĩnh vực tài chính ngày càng định lượng hơn, đồng thời việc các công ty đầu tư tuyển dụng chuyên gia khoa học dữ liệu (data scientists) giúp nâng cao hiệu suất đầu tư rõ rệt. Nghiên cứu phân tích hơn 124.000 dữ liệu nghề nghiệp của các nhà khoa học dữ liệu tại gần 2.000 tổ chức đầu tư đã minh chứng rằng khi các công ty áp dụng phân tích dữ liệu chuyên sâu, hiệu suất đầu tư tăng đáng kể, đặc biệt là khi các chuyên gia tập trung vào phân tích hơn là chỉ thu thập dữ liệu. Tuy nhiên, việc phụ thuộc nhiều vào khoa học dữ liệu cũng làm giảm hiệu quả thị trường do thiếu vắng phân tích thông tin định tính, tạo cơ hội cho các nhà phân tích truyền thống hoặc ứng dụng trí tuệ nhân tạo.
Trong thế giới hiện đại “ngập chìm trong nội dung”, tác giả lập luận rằng trí tuệ thực sự hiện nay không còn là việc tích lũy kiến thức hay chạy theo thành tích, mà chuyển sang năng lực nhận định, chọn lọc, hay còn gọi là “gu thẩm mỹ” – một khả năng giữ gìn chất lượng ý thức và sự nhất quán cá nhân trong vô vàn lựa chọn. Thị hiếu không chỉ là sở thích bề mặt, mà là cấu trúc sâu sắc giúp sàng lọc thông tin, hình thành triết lý sống cũng như bảo vệ môi trường tinh thần trước sự tấn công liên tục của các thuật toán và trào lưu nhất thời. Việc chăm sóc, rèn luyện gu – thể hiện qua thói quen, phong cách, sự chắt lọc – chính là nền tảng duy trì bản sắc và giá trị cá nhân trong một thế giới ngày càng mất kiểm soát bởi sự dư thừa và dễ sa ngã vào “dopamine rẻ tiền”.
Bài viết "Moats, Money, and Management's Mettle" của Todd Wenning nhấn mạnh tầm quan trọng của sự bền bỉ của doanh nghiệp, sự kết hợp giữa năng lực quản lý và lợi thế cạnh tranh bền vững (economic moat), cũng như vai trò quan trọng của kỷ luật tài chính và văn hóa doanh nghiệp đối với thành công dài hạn. Thông qua các câu chuyện lịch sử và ví dụ thực tế như Franklin ở thời thuộc địa và NVR trong khủng hoảng nhà ở tại Mỹ, tác giả chỉ ra rằng việc đánh giá phẩm chất lãnh đạo, văn hóa tổ chức và sức khỏe tài chính là thiết yếu trong việc đầu tư và phát triển doanh nghiệp. Bài viết kết luận rằng nhà đầu tư không chỉ nên chú trọng đến các con số tài chính mà còn cần đánh giá định tính về con người và văn hóa doanh nghiệp để kịp thời nhận biết những dấu hiệu cảnh báo rủi ro tiềm ẩn.
Chung Ju-yung, người sáng lập Hyundai, đã xây dựng tập đoàn trở thành trụ cột kinh tế của Hàn Quốc nhờ ý chí vượt khó, phương pháp lãnh đạo tập trung vào con người, và cam kết không ngừng đổi mới. Ông đề cao việc hành động quyết liệt, giữ gìn uy tín, lao động cần cù, và tận tụy với công việc như một lẽ sống hơn là mưu cầu giàu sang; đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của cạnh tranh, cải tiến liên tục, và phát triển từng cá nhân để đạt được thành công dài hạn. Câu chuyện của ông là tấm gương cho mọi nhà quản lý, nhà đầu tư về giá trị cốt lõi: đam mê, trung thực, tiết kiệm, lạc quan, tập trung vào con người, và cải tiến – những yếu tố tạo nên năng lực bền vững của doanh nghiệp.
Tất cả các hình thức đầu tư, từ tài khoản tiết kiệm đơn giản đến các startup đầu cơ, đều xoay quanh nguyên lý cốt lõi: tỷ suất sinh lợi trên vốn (return on capital). Phân tích các loại hình tài sản như tài khoản tiết kiệm, bất động sản và cổ phiếu cho thấy, tỷ suất sinh lợi trên vốn được xác định bởi hai yếu tố là tốc độ quay vòng vốn và biên lợi nhuận hoạt động, trong khi những khoản lợi nhuận “kiếm được” thực sự chỉ xuất phát từ khả năng của doanh nghiệp trong việc tạo ra thu nhập từ số vốn đầu tư. Đối với nhà đầu tư, việc nhận biết và đánh giá tỷ suất sinh lợi trên vốn giúp loại bỏ yếu tố gây nhiễu từ các quyết định tài chính, cho phép nhận diện chính xác cơ hội và rủi ro của khoản đầu tư.
